El Appendix Probi ("Apéndice de Probo") es un palimpsesto añadido a Instituta Artium, obra escrita en el siglo III o IV por el gramático Marco Valerio Probo. Este texto sobrevive únicamente en un manuscrito del siglo VII u VIII.[1] En el pasado, se atribuyó a Probo, pero hoy en día se descarta su autoría.[2]
El Appendix contiene una lista de errores comunes en el latín escrito de su tiempo. Entre estos errores se pueden observar tendencias de la gramática y pronunciación del vernáculo contemporáneo, encaminado a convertirse en los varios idiomas romances. Las correcciones del autor presentan una pista de cómo el latín iba evolucionando en ese entonces. Por ejemplo, la corrección PASSIM NON PASSI ("passim, no passi") o NVMQVAM NON NVMQVA ("numquam, no numqua") le dice al lector que la palabra se debe escribir con una M al final. El hecho de que este fuera un error común sugiere que la M no representaba ya ningún sonido. Muchos de estos errores se volverían después parte estándar de varios idiomas romances, como por ejemplo nunca en español.
En algunos casos, el documento recomienda escribir las palabras en una forma que no era la usual en el latín clásico, como por ejemplo AMFORA NON AMPORA ("amfora, no ampora") recomienda usar una F, pero esta palabra se escribía normalmente con PH: AMPHORA.
Fenómenos visibles en las correcciones ortográficas
editar
Nótese que el formato de las correcciones es "(forma correcta), not (forma incorrecta)".
Síncopa
editar
speculum non speclum
masculus non masclus
uernaculus non uernaclus
angulus non anglus
uetulus non ueclus
uitulus non uiclus
articulus non articlus
oculus non oclus
calida non calda
uiridis non uirdis
Desarrollo de la yod a partir de vocales anteriores en hiato
editar
uinea non uinia
cauea non cauia
lancea non lancia
ostium non osteum
lilium non lileum
alium non aleum
tolonium non toloneum
Cambio de /ŭ/ a [o]
editar
columna non colomna
turma non torma
coluber non colober
Reducción de la pretónica /au̯/ a [o]
editar
auris non oricla
Pérdida de la /m/ final
editar
pridem non pride
olim non oli
idem non ide
nunquam non nunqua
passim non passi
Pérdida de la /h/
editar
adhuc non aduc
hostiae non ostiae
Reducción de /-ns-/ a /-s-/
editar
mensa non mesa
ansa non asa
formosus non formunsus
hercules non herculens
occasio non occansio
Pérdida intervocálica /β/ antes de una vocal posterior
editar
riuus non rius
flauus non flaus
auus non aus
pauor non paor
Confusión de /b/ por /β/
editar
baculus non uaclus
brauium non brabium
alueus non albeus
plebes non pleuis
uapulo non baplo
Confusión de tonos simples y geminados
editar
camera non cammara
garrulus non garulus
basilica non bassilica
aqua non acqua
draco non dracco
Eliminación de sustantivos imparisílabos
editar
grus non gruis
pecten non pectinis
glis non glirus
Addaptación de adjetivos de tercera declinación a primera clase
editar
tristis non tristus
pauper mulier non paupera mulier
acre non acrum
ipse non ipsus
Adaptación de sustantivos femeninos de 4a declinación a 1a declinación
editar
nurus non nura
socrus non socra
Adaptación de femeninos de la 3ª/4ª decl. a la 1ª decl. mediante sufijo diminutivo
editar
auris non oricla
fax non facla
neptis non nepticla
anus non anucla
Adaptación del plural neutro a la primera declinación
editar
uico castrorum non uico castrae
Eliminación del ablativo
editar
nobiscum non noscum
uobiscum non uoscum
Alteración del nom . -es (en la tercera declinación) por -is
↑«Marcus Valerius Probus». Encyclopædia Britannica (Undécima (1910-1911) edición). Cambridge University Press. 1911. Archivado desde el original el 24 de mayo de 2011. Consultado el 14 de diciembre de 2008.